FAQ

A.

Przeciwskazania do uprawiania sportu istnieją po po zabiegach ze stabilizacją i usztywnieniem kręgosłupa z wykorzystaniem implantów w okresie ok. 1. roku od operacji ze względu na konieczność uzyskania dobrego zrostu kostnego w obszarze usztywnienia. Po tym okresie zalecana jest aktywność fizyczna o charakterze rekreacyjnym. U pacjentów po operacjach bez usztywnienia kręgosłupa (dyscektomia, implantacja sztucznego dysku) powtót do uprawiania sportu o charakterze rekreacyjnym może nastąpić już po 6-12 tygodniach.

A.

Zasadniczo nie istnieją przeciwskazania do uprawiania seksu po zabiegach operacyjnych kręgosłupa. Sugerowana jest mniejsza aktywność fizyczna operowanego pacjenta po operacjach ze stabilizacją i usztywnieniem kręgosłupa. Optymalnym okresem do ponownego rozpoczęcia współżycia jest okres 6-12 tygodni od operacji. Po operacjach dyscektomii, implantacji sztucznego dysku, okres ten może nie przekraczać 3 tygodni.

A.

Zalecane jest ograniczenie aktywności fizycznej przez rok od operacji. W tym czasie powstaje typowe kostne usztywnienie kręgosłupa. Obowiązuje zakaz pochylania się, dźwigania i uprawiania sportów.

A.

Pacjenci nie potrzebują specjalnej diety. Typowo, jak po rozległych operacjach, zalecana jest dieta wysokobiałkowa, bogato wapniowa.

A.

Ten zabieg operacyjny należy również do bardzo rozległych.
Po okresie 1,5 roku do 2 lat implanty nie są już potrzebne, bo po tym czasie powstająceusztywnienie kostne przejmuje ich rolę.
Jeżeli jednak nie ma medycznych wskazań do usuwania implantów kręgosłupowych nie ma żadnej potrzeby ich usuwania.

A.

Zwykle pacjenci wychodzą ze szpitala ok. 5-7 doby po zabiegu. Wtedy praktycznie nie potrzebują już leków przeciwbólowych.

A.

Pacjent niedługo po zabiegu może wrócić do normalnej aktywności. Nie ma potrzeby rehabilitacji po stabilizacjach kręgosłupa w przebiegu skoliozy.
Wskazane jest również unikanie przeciążeń kręgosłupa np. lepiej kucać niż pochylać się, starać się ograniczyć podnoszenie przedmiotów do 5-7 kilogramów.
Po wykonanej operacji implanty znajdujące się w kręgosłupie stanowią rusztowanie na podłożu którego ma dopiero powstać usztywnienie kostne. Usztywnienie kostne powstaje około 12-18 miesięcy. Dlatego aktywność fizyczna w tym okresie jest nieporozumieniem. Szkoda czasu poświęconego na dochodzenie do zdrowia...

A.

Termin powrót do szkoły zależy od motywacji pacjenta.
Są dzieci, które wracają do szkoły po 2-4 tygodniach od operacji. Są i takie, które potrzebują na to 12 tygodni.
Praktycznie nie ma przeciwwskazań do pójścia do szkoły po zdjęciu szwów, czyli w okolicach 3 tygodni od zabiegu usztywnienia kręgosłupa.

A.

Zwykle szwy zdejmowane są po 2-3 tygodniach od zabiegu operacyjnego.

A.

Rana goi się przez tzw. rychłozrost mniej więcej w ciągu ok. 5 dób po zabiegu operacyjnym.
Bez obaw można wtedy zdjąć opatrunek, a krótka kąpiel na stojąco pod prysznicem jest bardzowskazana.

A.

Należy zawsze pamiętać, że głównym celem leczenia skoliozy jest zahamowanie postępu skrzywienia, a nie leczenie wyglądu pacjenta.
Wykonanie korekcji garbu jest zabiegiem typowo kosmetycznym. Nie ma do niego żadnych wskazań medycznych, istnieje jedynie aspekt psychologiczny wady-obecność garbu.
Po tego typu zabiegu czasowo może zmniejszyć się pojemność oddechowa pacjenta. Jeden z typów operacji korekcji garbu polega na wycinaniu fragmentów żeber w obszarze szczytu deformacji po jej stronie wypukłej.
Jest to podobnie jak i stabilizacja kręgosłupa bardzo rozległa operacja. Przy podejmowaniu decyzji o zabiegu należy rozważyć korzyści płynące z zabiegu i ryzyko z nim związane.

A.

Test wybudzeniowy, czyli tzw. wake up test, polega na wybudzeniu pacjenta w trakcie zabiegu. Wykonywany jest po założeniu stabilizacji kręgosłupa. Pozwala to na ocenę prawidłowości funkcji neurologicznych. Pacjent w trakcie próby nie odczuwa bólu, a po zakończeniu operacji nawet nie pamięta takiego wydarzenia.
Jeśli ośrodek dysponuje możliwością wykonywania potencjałów wywołanych może zrezygnować ze stosowania tej starszej metody oceny.

A.

Monitorowanie funkcji rdzenia w trakcie zabiegu jest niezwykle istotnym procesem. Istnieje wiele różnych metod oceny np. śródoperacyjny test wybudzeniowy (wake up test), czy potencjały wywołane.

A.

Pacjenci operowani z powodu skoliozy idiopatycznej w szpitalu leżą na łóżku ortopedycznym, w domu najlepiej gdyby mieli do dyspozycji łóżko z dobrym materacem. Unikać należy wersalek, tapczanów i innych mało zdrowych łóżek, które są u nas w kraju bardzo popularne. Spędzamy śpiąc wiele godzin, wtedy kręgosłup powinien odpocząć.

A.

Po znieczuleniu ogólnym można pić po kilku godzinach po zabiegu, można jeść od następnej doby, po stwierdzeniu obecności ruchów perystaltycznych jelit.

A.

Pacjenci po dostępie przednim po raz pierwszy wstają w drugiej lub trzeciej dobie, zwykle po usunięciu drenażu z jamy opłucnej, który w trakcie działania nieznacznie utrudniałby tę czynność. Po operacji z dostępu tylnego można pionizować pacjenta już następnego dnia po zabiegu.

A.

Pacjent jest wybudzany tuż po operacji. Pod wpływem otrzymywanych leków często zasypia w okresie pooperacyjnym. Aparatura na sali pooperacyjnej kontroluje funkcje życiowe chorego. Większość leków podawana jest zgodnie z zaleceniami co 3-4 godziny. W związku z tym nie jest konieczne częste wybudzanie pacjenta.

A.

Zwykle ból pooperacyjny utrzymuje się przez 3 do 7 dni po zabiegu. Objaw ten ma charakter ustepujący. Leczenie przeciwbólowe z zastosowaniem odpowiednich leków pozwala ograniczyć go prawie całkowicie.
Próg wrażliwości na ból wśród pacjentów jest jednak różny. Bardzo dużo zależy od nastawieniapsychicznego pacjenta do zabiegu i jego motywacji do leczenia. Czynniki te są, podobnie jaki i sam ból, bardzo indywidualne, stąd jedni pacjenci wymagają mniejszych lub większych dawek leków.

A.

U pacjentów, którzy mają skrzywienie kręgosłupa w tak młodym wieku, że definitywneusztywnienie kręgosłupa od tyłu nie jest wskazane ze względu na ciągły ich wzrost, stosuje się rozwórkę rosnącą. Rozwórka jest implantem, który dynamicznie "rośnie" z pacjentem, dzięki konstrukcji pozwalającej na jego wydłużanie. Założenie rozwórki nie kończy etapu leczenia operacyjnego. Co 3- 6 miesięcy, wraz ze wzrostem dziecka, rozwórka jest wydłużana.
W większości przypadków należy pacjenta prowadzić w gorsecie. Metodę taką stosuje się u małych dzieci, w postępujących skrzywieniach powyżej 40-45, kiedy skolioza postępuje pomimo właściwego leczenie gorsetem.
Stosując rozwórkę rosnącą, w okresie jej wydłużania, nie wykonuje się usztywnienia kręgosłupa tzn. kręgosłup w trakcie operacji nie jest okładany przeszczepami. Leczenie ma na celu odroczenie definitywnego usztywnienia kręgosłupa

A.

Zespół przełamania, "crank shaft phenomeneon" może wystąpić u młodszych pacjentów w sytuacji kiedy dokonujemy w celu leczenia deformacji kręgosłupa długoodcinkowego, izolowanego, tylnego usztywnienia kręgosłupa, przy dużym zachowanym potencjalewzrostowym przedniej jego części. Pomimo właściwie przeprowadzonego zabiegu z dostępu tylnego doprowadza to do narastania skrzywienia kręgosłupa.
Kolumna przednia czyli trzony kręgowe stanowią ok. 70 % masy kręgosłupa. Elementy tylne, czyli łuki, wyrostki kolczyste, nasady łuków (czyli kolumna tylna) stanowią zaledwie 30 % masy. Chłopiec rośnie do 16-17 roku życia, dziewczynka do 14-15 roku życia.
Młodzi pacjenci z dużym potencjałem wzrostowym i dużym skrzywieniem, mają wskazania do zabiegu operacyjnego z powodu postępującej deformacji. Ich kręgosłup usztywniany jest więc w izolowany sposób od tyłu. Mimo, iż kręgosłup ma zahamowany wzrost od tyłu, nadal może rosnąć od przodu. Skrzywienie postępuje nadal i na zasadzie rotacyjnej deformuje kręgosłup.
Dlatego u tych pacjentów wykonuje się tzw. zabieg 360 stopni tzn. kręgosłup usztywniany jest od przodu w celu zachowania potencjału wzrostowego i od tyłu w celu korekcji deformacji. Można również spróbować leczenia etapowego z wykorzystaniem tzw. "rozwórki rosnącej" lub/i przedniej, krótkoodcinkowej stabilizacji.

A.

Przyjmuje się ze postęp wzrostu pacjenta od 10-12 roku życia dotyczy głównie kości długich kończyn. Następuje wzrost ud, podudzi, natomiast kręgosłup rośnie już nieznacznie. Ale ten nawet niewielki postęp wzrostu kręgosłupa wskazuje na to, że im krótszy odcinek kręgosłupa jest usztywniony (jak w przypadku dostępu przedniego), tym korzystniej dla danego pacjenta

A.

Zwykle pacjenci nie są zainteresowani tym jak wyglądają implanty i wyjątkowo zdarza się żeby ktoś chciał zobaczyć jak wyglądają. Jeżeli jednak mają takie życzenie, mogą je obejrzeć. Przed zabiegiem w obecności rodziców i dziecka specjalista wykonujący zabieg przeprowadza rozmowę dotyczącą jego rozległości i związanego z nim ryzyka. Po dokładnym poinformowaniu pacjenta i jego rodziców wspólne podejmowania jest decyzja o ewentualnym zabiegu.

A.

Liczba stabilizowanych kręgów podczas zabiegu operacyjnego zależy od wielu czynników m.in. typu skoliozy, wielkości skrzywienia, stopnia rotacji kręgosłupa. Celem leczenia operacyjnego jest zahamowanie postępu deformacji i uzyskanie właściwego balansu kręgosłupa przy jak najkrótszym jego usztywnieniu. Skrócenie obszaru usztywnienia kręgosłupa w nowoczesnej chirurgii odgrywa kluczową rolę, stąd coraz powszechniejsze stosowanie tzw. dostępu przedniego do kręgosłupa i przedniej jego stabilizacji. Tylne usztywnienie, jest nadal często wykorzystywaną metodą leczenia operacyjnego, ale nie pozwala na tak spektakularne, jak w przypadku dostępu przedniego, skrócenie obszaru usztywnienia.
Dostęp przedni pozwala skrócić dwu- a czasami nawet- trzykrotnie obszar usztywnienia kręgosłupa, chociaż jest rozleglejszy chirurgicznie.
Dla przykładu dostęp tylny pozwala usztywnić skoliozę piersiowo lędźwiową standardowo na długości 10 -12 trzonów kręgowych. Usztywniając trzy trzony kręgowe można wyprostować ją od przodu. Bez indywidualnej konsultacji trudno określić długość koniecznego usztywnienia. Specjalista dopasowuje metodę do pacjenta, a nie pacjenta do metody.
Wciąż jeszcze standardem w Polsce jest usztywnienie tylne, gdzie obszar usztywnienia jest dłuższy niż w dostępie przednim i zostawionych mniej ruchomych trzonów kręgowych, istotnych dla ruchomości kręgosłupa.

A.

Raczej odwrotnie. To garbienie się jest spowodowane skoliozą

A.

Przy niewielkiej skoliozie można ćwiczyć jogę w rekreacyjnym zakresie.

A.

W związku z rozciąganiem stabilizatorów biernych kręgosłupa trakcja może wpływać na przyspieszenie postępu skoliozy.

A.

Gorset ortopedyczny jest jedyną skuteczną metodą zahamowania postępu skoliozy. Należy pamiętać- , że celem leczenia gorsetem jest zahamowanie postępu skoliozy, a nie prostowanie kręgosłupa. Wskazaniem do leczenia gorsetem jest skolioza o charakterze postępującym u pacjentów, którzy jeszcze rosną.

Jako regułę przyjmuje się stosowanie gorsetu od 25 do 29 stopni. Gorset wymaga noszenia 22-23 godziny na dobę.
Konieczne są modyfikacje lub zmiany gorsetu co 6-8 miesięcy. Odstawienie gorsetu odpowiada w przybliżeniu zakończeniu okresu wzrostowego dziecka. Nie każdy gorset ortopedyczny jest skuteczny. Jego dobór i zlecenie należy pozostawić specjaliście.

A.

Tego niestety nie wiadomo, jednak gdyby ktoś potrafił odpowiedzieć na to pytanie otrzymałby pewnie Nagrodę Nobla... Znane są jedynie czynniki ryzyka. Wiadomo, że 80 proc. skolioz są to skoliozy idiopatyczne, czyli nieznanego pochodzenia. Próbowano znaleźć przyczyny u podłoża których pojawiał się czynnik neurologiczny, mięśniowy czy patologie układu kostnego. Jednak żadna z tych teorii do końca nie wyjaśnia dlaczego skolioza się pojawia i postępuje. Dowiedzione jest, że skoliozy częściej występują u dziewcząt niż u chłopców. Skoliozy, wymagające leczenia (czyli te w okolicach 30° ) występują dziesęciokrotnie częściej u dziewcząt

A.

Operowane do tej pory pacjentki nie miały problemów z zajściem w ciążę, czy porodem. Przebieg ich ciąży i porodu w żaden sposób nie różnił się od średniej populacyjnej.

A.

Skoliozy powyżej 25° - 29°, te które wymagają leczenia w postaci gorsetu czy postępowania operacyjnego nie mogą być zahamowane leczeniem stosowanym przez kinezyterapeutów i kręgarzy. Wszelkie manipulacje i rehabilitacja nie mają obiektywnych i dowiedzionych efektów swojej skuteczności. Jednocześnie, jeśli lekarz zadecydował o konieczności wykonania zabiegu lepiej jest nie odwlekać go w czasie. Pozwoli to na zahamowanie postępu deformacji.

A.

Skoliozy poniżej 30° u dorosłych pacjentów powinny być poddawane kontroli co 2-3- lata, w celu monitorowania ewentualnego postępu deformacji. Ci pacjenci nie wymagają ze strony lekarzy intensywnych działań i interwencji. Z kolei u dzieci skoliozy przekraczające 20°-25° i postępujące w kolejnych badaniach rtg (wykonywanych co 6 miesięcy, czasami częściej) wymagają intensywnej obserwacji, stąd dzieci powinny pozostać pod opieką specjalisty ortopedy. Pojawiające się informacje o gorsecie mięśniowym, który miałby zahamować postęp skrzywienia są mitem. Żadne izolowane ćwiczenia, rehabilitacja, manipulacje, elektrostymulacje nie mają wpływu na zahamowanie postępu skrzywienia. Jedyną skuteczną metodą zachowawczego leczenia jest pełnokontaktowy gorset ortopedyczny, indywidualnie dobrany dla każdego dziecka ze skoliozą wymagajacą leczenia zachowawczego. Niezależnie, wszyscy pacjenci powinni zachowywać aktywność sportową: pływać, biegać lecz tylko rekreacyjnie. Intensywne uprawianie sportu w okresie skoków wzrostowych może doprowadzić do nieprzewidywalnych efektów, a nawet narastania różnego typu deformacji.

A.

Skoliozy rozpoznane (od 10° do 20°-25° ) wymagają jedynie obserwacji. W tym czasie pacjenci prowadzeni są zachowawczo. Mogą uczestniczyć rekreacyjnie w zajęciach sportowych, chodzić na pływalnię itp. W przypadku odbywania niezbyt intensywnej rehabilitacji specjalista monitoruje postęp i zmiany deformacji w czasie. Pacjenci, z postępem zniekształcenia i skoliozą przekraczającą 25°-29° wymagają leczenia zachowawczego z zastosowaniem gorsetu ortopedycznego. Gorset powinien być noszony 22 godziny na dobę. Zdejmuje się go tylko do mycia. Powinien on być domodelowany do pacjenta i wymieniany co 4-6 miesięcy. Pacjenci, których skrzywienie postępuje i przekracza wartości 40° wymagają leczenia operacyjnego. To standard przyjęty powszechnie na świecie. Leczenie skoliozy dorosłych, czyli pacjentów powyżej 18 lat odbywa się operacyjnie. Zarówno wykorzystanie rehabilitacji jak i stosowanie gorsetów ortopedycznych nie przynosi efektów po zakończeniu okresu wzrostu.

A.

Skoliozę rozpoznajemy kiedy na zdjęciu rentgenowskim skrzywienie przekracza 10°. Dwa główne czynniki decydują o ryzyku jej postępu i stanowią o tym: "czy moja skolioza powinna być powodem do zmartwień?"
Im młodsze dziecko i im większe skrzywienie, tym zagrożenie większe. 
Dla przykładu, skolioza 12° u dziecka poniżej 10 lat, wiąże się z 45% ryzykiem postępu zniekształcenia. Skolioza 20°-29° u dzieci poniżej 10 lat postępuje w 100%.
Ryzyko postępu skoliozy rozpoznanej w wieku lat 17-18, przy wartościach skrzywienia 15° jest znikome (wynosi poniżej 4%), ale im skolioza większa, np. 20°-29° u 18 latka ryzyko postępu skoliozy wzrasta czterokrotnie - do 16%.
Podsumowując, u osób dorosłych z minimalną skoliozą, skrzywienie nie będzie gwałtownie postępowało. U młodych pacjentów z dużym potencjałem wzrostowym należy skoliozę obserwować, aby nie dopuścić do rozwoju dużej deformacji.

A.

W Polsce jest niewielu specjalistów zajmujących się kompleksowym leczeniem skoliozy. Nie jest prawdą ze każdy ortopeda, pediatra, chirurg czy neurolog jest w stanie we właściwy sposób leczyć takich pacjentów. Wczesne rozpoznanie, właściwe leczenie zachowawcze, przez specjalistę, zgodnie z przyjętymi na świecie zasadami, może zahamować postęp skrzywienia i ułatwić lub nawet doprowadzić do tego, że leczenie operacyjne może być niepotrzebne.
Pamiętajmy, że niewłaściwie leczone, często tylko rehabilitowane dzieci, w efekcie trafiają często do leczenia operacyjnego.
Jednocześnie należy przestrzec przed bezkrytyczną wiarą w to, że na leczenie operacyjne zawsze będzie czas.
Na początku lat 90, po przeprowadzeniu wieloośrodkowych badań, udowodniono, że rehabilitacja, ćwiczenia, elektrostymulacje lub inne manipulacje w obrębie kręgosłupa, nie mogą być traktowane jako metoda leczenia skrzywień kręgosłupa.
Izolowane ćwiczenia nie hamują postępu deformacji. Tak więc metody zachowawczego leczenia polegające jedynie na ćwiczeniach, są nieskuteczne przy skoliozach postępujących, bo nie mają one wpływu na zahamowanie postępu skrzywienia.
Ćwiczenia mogą być natomiast elementem uzupełniającym. Można je stosować pod okiem wyspecjalizowanych rehabilitantów w wadach postawy np. w niewielkich skrzywieniach. W tych przypadkach rehabilitacja jest czynnikiem wpływającym na ogólny rozwój pacjenta, poprawiającym jego wydolność i sprawność. Pacjenci powinni znajdować się pod systematyczną kontrolą ortopedy, kontrolującego brak postępu zniekształcenia. Konieczne jest rozwianie mitów sugerujących, że postęp skoliozy może być zahamowany ćwiczeniami.

Jedyną skuteczną metodą leczenia zachowawczego, w sytuacjach wymagających takiego postępowania tj. kiedy skrzywienie mierzone na zdjęciu rentgenowskim osiągnie 25°-29°/zdjęcie rentgenowskie jest jak na razie jedyną obiektywną metodą oceny stopnia deformacji/,jest leczenie skoliozy z zastosowaniem gorsetu ortopedycznego. 
Leczenie gorsetem ortopedycznym, stosowanym zgodnie z ustalonymi zasadami, powinno być kontynuowane do wartości skrzywienia 40°. Stwierdzenie postępu powyżej tych wartości i dalsze pogarszanie się deformacji stanowi podstawę do rozważenia konieczności leczenia operacyjnego. Decyzję o rozpoczęciu takiego leczenia powinien jednak podjąć specjalista ortopeda, który zajmuje się tego typu schorzeniami.

A.

U ponad tysiąca zoperowanych pacjentów, u których wszczepiono implanty kręgosłupowe, nie zdarzyły się problemy z "dzwonieniem" w bramkach wykrywaczy metali. Implant kręgosłupowy jest praktycznie niewykrywalny. Umieszczony głęboko pod skorą zawiera zbyt mało metalu, żeby pobudzić alarmy na lotnisku.

A.

Po operacji rozpoczyna się wczesne uruchamianie pacjenta. Stosujemy jedynie typowe ćwiczenia oddechowe. Pacjenci operowani z wykorzystaniem tylnego dostępu już następnego dnia po zabiegu wstają i zaczynają chodzić. Przy dostępie przednim wstawanie opóźnia się do trzeciej doby po zabiegu, tylko ze względu na konieczność usunięcia drenażu z opłucnej, którego brak znacznie ułatwia normalne funkcjonowanie. Tak więc, po operacji kregosłupa, z zastosowaniem implantów, poza ćwiczeniami oddechowymi i nauką właściwego wstawania, nie wymagana jest żadna inna rehabilitacja, ani unieruchomienie zewnętrzne w postaci gorsetu.

A.

Wraz z postępem techniki i wprowadzaniem coraz nowszych systemów stabilizacyjnych dużą uwagę przywiązuje się do ich niskoprofilowości -implant powinien być jak najmniejszy. Im niższy wszczep, tym obawa przed jego wystawaniem pod skórą mniejsza. Dzięki temu nawet u bardzo szczupłych pacjentów, z niewielką ilością tkanki tłuszczowej implanty nie są widoczne.

A.

Cięcie zależy od typu skrzywienia. Leczenie odbywa się z wykorzystaniem dwóch dostępów do kręgosłupa : dostępu tylnego albo przedniego. Wybór metody leczenia zależy od tego jakie rozwiązanie jest lepsze dla pacjenta. Postępowanie powinno być ściśle zindywidualizowane. Przy dostępie tylnym cięcie przeprowadzanie jest od końcowego kręgu skrzywienia w odcinku piersiowym do końcowego kręgu skrzywienia w odcinku lędźwiowym obejmując nawet 12 -13 trzonów kręgowych, wtedy długość blizny i cięcia wynosi do 50 cm.
W dostępie przednim cięcie może być znacznie krótsze, jednak jego lokalizacja jest z boku tułowia. Ten zabieg łączy się z wycięciem jednego z żeber, w celu poszerzenia dostępu do kręgosłupa i wykorzystaniu wyciętego żebra jako materiału na przeszczepy kostne. Tutaj blizna jest mniej widoczna i jej długość wynosi ok. 20-30cm. Dla chirurga najbardziej istotne jest bezpieczeństwo pacjenta i precyzja operacji. Dostęp chirurgiczny musi być wystarczająco duży, by spełniać te warunki. Istotne jest, żeby w trakcie zabiegu skóra nie uległa uszkodzeniu w wyniku jej nadmiernego rozciągnięcia lub ugniecenia przez haki rozwierające. Wtedy efekt kosmetyczny będzie lepszy i blizna będzie się dobrze goiła. Co do długości cięcia chirurgicznego należy wspomnieć, że rana goi się nie od końców, a od brzegów.
Przy tak dużym problemie medycznym, jakim jest skolioza, tak naprawdę rozległość cięcia jest na drugim planie. Kosmetyka ma dla pacjentów istotne znaczenie, jednak w tym schorzeniu kosmetyka jest tylko dodatkiem wpływającym na psychikę pacjenta.
Istota samej choroby jest niezwykle poważna.
Postęp zniekształcenia może doprowadzić do uciśnięcia narządów wewnętrznych, serca, płuc, żołądka, jelit czy doprowadzić do zaburzenia funkcjonowania organizmu, niewydolności krążeniowo oddechowej, złego odżywienia pacjenta wystąpienia u niego objawów neurologicznych nawet do porażeń włącznie z koniecznością życia na wózku lub też prowadzenia trybu życia fotelowego, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci.
Dlatego pamiętajmy, że skolioza odbierana przez wielu pacjentów jako kosmetyczne zniekształcenie tak naprawdę jest ogólnoustrojową, bardzo poważną chorobą, której jednym z objawów jest defekt kosmetyczny.

A.

Początki leczenia skoliozy sięgają czasów Hipokratesa. Na starych rycinach widać, w jaki sposób próbowano zachowawczo, a później operacyjnie leczyć skoliozy. Nawet symbolem ortopedii jest podparte krzywe drzewo symbolizujące wykrzywiony kręgosłup /gr. orthos- prosty/.
Jedynym znanym do tej pory sposobem operacyjnego leczenia skolioz jest usztywnienie kręgosłupa. Początki metody sięgają roku 1905, kiedy Albee wprowadził jako metodę leczenia deformacji usztywnienie kręgosłupa wiórami kostnymi.
Po odsłonięciu części kręgosłupa okładał przeszczepami kostne elementy kręgosłupa, doprowadzając do ich usztywnienia - powstawał jednolity blok kostny. Metoda była bardzo uciążliwa dla pacjenta. Wymagała długotrwałego unieruchomienia w gorsecie, 12-18 miesięcy. Ostateczne efekty terapeutyczne miały również wątpliwy charakter, ponieważ nie było jeszcze możliwości korekcji, czyli wyprostowania kręgosłupa i likwidacji deformacji. Zaletą metody było ograniczenie postępu zniekształcenia. Istotnym etapem rozwoju technik operacyjnych było wprowadzenie w latach 60 rozwórki Harringtona Od początku lat 80 stosujemy w chirurgii kręgosłupa nowoczesne systemy korekcji i stabilizacji kręgosłupa oparte o metodę Cotrela-Dubousseta /C-D/. Nadal jednak podstawowym celem leczenia zachowawczego i operacyjnego skoliozy jest zahamowanie postępu skrzywienia . Obecnie do leczenia chirurgicznego wykorzystuje się nowoczesne metody stabilizacji kręgosłupa z zastosowaniem -implantów /wszczepów/ kręgosłupowych. Prostowanie kręgosłupa w trakcie leczenia to dodatkowy efekt doskonałości metody.

A.

Na początku lat 90, po przeprowadzeniu wieloośrodkowych badań, udowodniono, że rehabilitacja, ćwiczenia, elektrostymulacje lub inne manipulacje w obrębie kręgosłupa, nie mogą być traktowane jako metody leczenia skrzywień kręgosłupa.Izolowane ćwiczenia nie hamują postępu deformacji.
Konieczne jest rozwianie mitów sugerujących, że postęp skoliozy może być zahamowany ćwiczeniami.
Ćwiczenia mogą być natomiast elementem uzupełniającym. Można je stosować pod okiem wyspecjalizowanych rehabilitantów w wadach postawy np. w niewielkich skrzywieniach. W tych przypadkach rehabilitacja jest czynnikiem wpływającym na ogólny rozwój pacjenta, poprawiającym jego wydolność i sprawność. Pacjenci powinni znajdować się pod systematyczną kontrolą ortopedy, kontrolującego brak postępu zniekształcenia. Jeszcze raz należy podkreślić, że izolowane ćwiczenia nie hamują postępu deformacji.
Jedyną skuteczną metodą leczenia zachowawczego, w sytuacjach wymagających takiego postępowania tj. kiedy skrzywienie mierzone na zdjęciu rentgenowskim osiągnie 25°-29° /zdjęcie rentgenowskie jest jak na razie jedyną obiektywną metodą oceny stopnia deformacji/, jest leczenie skoliozy z zastosowaniem gorsetu ortopedycznego.
Decyzję o rozpoczęciu takiego leczenia powinien jednak podjąć specjalista ortopeda, który zajmuje się tego typu schorzeniami.
Leczenie gorsetem ortopedycznym, stosowanym zgodnie z ustalonymi zasadami, powinno być kontynuowane do wartości skrzywienia 40°. Stwierdzenie postępu powyżej tych wartości i dalsze pogarszanie się deformacji stanowi podstawę do rozważenia konieczności leczenia operacyjnego.

A.

Dzieci ze schorzeniami kręgosłupa w naszym kraju trafiają do specjalisty zbyt późno. W przypadku skolioz idiopatycznych przekraczających 29° powszechnie zaakceptowaną na świecie metodą leczenia u dzieci w okresie wzrostu, jest zastosowanie gorsetu ortopedycznego. Wskazania do zastosowania gorsetu ortopedycznego ustala lekarz. Podejmuje on taka decyzję na podstawie badania klinicznego i aktualnego zdjęcia rentgenowskiego.
Decyzja o założeniu gorsetu podejmowana jest, kiedy na zdjęciu rentgenowskim skrzywienie przekracza 25°-29°. Czasami decyzja o takim postępowaniu podejmowana jest przy mniejszych wartościach skrzywienia i już podczas pierwszej wizyty u specjalisty.
Istotnym elementem ułatwiającym podjęcie decyzji jest wykazanie dynamiki postępu skoliozy. Taką ocenę można dokonać jedynie na podstawie kolejnych zdjęć rentgenowskich, które wykonywane są przeważnie w 6 miesięcznych odstępach.

A.

Do niedawna przyjmowano zasadę ze skolioza po zakończeniu okresu wzrostu nie postępuje. Nie jest to prawdą. Ostatnie długofalowe badania udowodniły, że skolioza, która przekracza magiczną wartość 30° na zdjęciu rentgenowskim postępuje przez całe życie.
Każda ze skolioz ma swoją naturalną historię przebiegu. Jedna postępuje szybciej, inna wolniej. Należy jednak przestrzegać pewnej zasady. Po zakończeniu okresu wzrostowego ( który zwykle przypada na okres 15-18 lat) pacjenci ze skoliozą, która przekracza 30° stopni powinni podlegać kontrolom lekarskim co 2 lata.

Służy to wychwyceniu ewentualnych zmian w postępie deformacji. Po ustaleniu, że skolioza nie przekracza na zdjęciu rentgenowskim dwudziestu kilku stopni w wieku 18 lat można zaprzestać systematycznych kontroli radiologicznych u pacjentów. Warto jednak uprzedzić chorych o możliwościach wystąpienia u nich w przyszłości dolegliwości bólowych kręgosłupa wynikających z rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

A.

Na pierwszy rzut oka trudno zobaczyć niewielką skoliozę. Dopiero te deformacje, które przekraczają 20° są łatwiej zauważalne, ponieważ przy tych wartościach skrzywienia pojawia się garb żebrowy, powstający w wyniku rotacji kręgosłupa, która pociąga za sobą zmianę ustawienia żeber. Widoczne staje się wtedy odstawanie łopatki. Inne istotne elementy wyglądu pacjenta to: nierówno ustawione ramiona, nierówne tzw. trójkąty talii (talia z jednej strony bardziej wypukła z drugiej zapadnięta), brak symetrii w ustawienia miednicy, wrażenie skrócenia kończyny dolnej, obecność tzw. wału lędźwiowego.
Jedynym obiektywnym potwierdzeniem, że są to faktyczne objawy skoliozy jest ocena zdjęcia rentgenowskiego.
Inne, tak bardzo rozpropagowane metody diagnostyki, jak np. konwencjonalne zdjęcia fotograficzne na tle kratki, termografia, czy metoda komputerowa, nie są tak dokładne, jak zdjęcie rentgenowskie. Niejednokrotnie opóźniają prawidłowe rozpoznanie i powodują opóźnienie w zastosowaniu właściwego leczenia. Metody te nie pozwalają jednocześnie na dokładne ustalenie stopnia postępu skoliozy.

A.

W Polsce powstają już tego typu placówki. Będą to stowarzyszenia dzieci mających skoliozę i operowanych z jej powodu. Skolioza to duży problem z racji zaniedbania zagadnienia i braku edukacji w tej dziedzinie.
Niewielu jest także specjalistów zajmujących się we właściwy sposób takimi zniekształceniami. Skolioza jest leczona przez różnych lekarzy. Należą do nich lekarze pierwszego kontaktu, pediatrzy, interniści i chirurdzy. Niestety często poza informacją wyniesioną ze studiów nie dysponują oni aktualną wiedzą na ten temat. Podstawę edukacji stanowi internet, prasa, radio i telewizja, czyli ogólnie pojęte media. Propagowanie tematu skoliozy i poruszanie związanych z nią zagadnień odbywa się dzięki organizowanym specjalistycznym szkoleniom. Są one przeznaczone dla lekarzy studentów, którzy kończą akademie medyczne.
Studenci medycyny oraz lekarze ortopedzi, którzy odbyli zajęcia poświęcone rozpoznawaniu i leczeniu deformacji kręgosłupa i współczesnym poglądom na temat ich leczenia w przyszłości uaktywnią rozpoznawanie i diagnozowanie tego typu zniekształceń. Pozwoli to na istotne rozszerzenie specjalistycznych badań przesiewowych.

A.

Występowanie skoliozy idiopatycznej nie jest zależne od sposobu odżywiania się.

A.

Skolioza zwykle nie boli. Dotyczy to jednak okresu młodzieńczego. W dojrzalszym wieku (20-30 lat) dolegliwości związane ze skoliozą zaczynają dawać o sobie znać. Dzieje się to z powodu rozwoju zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa.